Aardappel – Patat – Friet – Frietkot

4 juni 202565 weergaves 5 min leestijd

In onze Vlaamse cultuur is de aardappel, ook nog wel “de patat“, niet weg te denken. Ze speelt al gedurende enkele eeuwen een belangrijke rol in onze voedselvoorziening en bepaalt zelfs mee het zomerse landschap. Er bestaan diverse variëteiten met bloemen van verschillende kleur. Fotografisch allemaal interessant.

Aardappelen worden op diverse manieren klaargemaakt: gestoomd, gekookt, gebraden, in olie of vet gebakken, geplet, gepureerd, enzovoort. Worden ze in lange reepjes gesneden en vervolgens gebakken in ossevet of olie, dan bekomen we de wereldberoemde friet. De naam van friet of patat is afgeleid van de woordcombinatie “patates frites” wat Belgisch-Frans is voor “gefrituurde aardappelen“. Frietjes zijn op heel wat openbare plaatsen te bekomen via speciaal daartoe ingerichte plaatsen “frietkoten” / “frietkramen“/ “fritures“geheten. Deze frietkramen bepalen in heel wat dorpen mee het straatbeeld. Sommige frietkoten zijn wereldberoemd (toch in Vlaanderen 😉 ): denk maar aan frituur “De Bosrand” (Brugge), frituur “Bossuwé” aan het station van Kortrijk, het frietkot op de markt van Sint-Winoksbergen (dank zij de film van de Cht’is), enzovoort. Volgens de gebruikers van online afhaaldienst takeaway.com is “Frituur Hazegras” in Oostende de beste frituur van België (zowel in 2021 als in 2024 haalden ze die award binnen). Zelf nog niet uitgetest. 😉

Wist je trouwens dat de hele frietkotcultuur, zowel het ambacht van het frieten bakken als de hele frietbeleving die erbij hoort, door UNESCO is erkend als immaterieel erfgoed? Let wel en om 100% precies te zijn: deze is evenwel nog altijd niet officieel ingeschreven op de “UNESCO Representative List of Intangible Cultural Heritage“, de frietkotcultuur is momenteel dus enkel “genomineerd”.

De Fransen eisen de creatie van de patates frites op, en verwijzen daarbij naar de allereerste friture, die op de Pont Neuf (de oudste brug van Parijs) zou hebben gestaan. Zo wordt in grote delen van de wereld gesproken over de “French Fries“. Merk op dat wij in Zuidelijk Vlaanderen spreken over “de patat”, wanneer we gewoon de “aardappel” bedoelen. Noordelijk bedoelen ze dan weer heel dikwijls met “patat” de “friet”. ’t is maar een weet natuurlijk. Wist je ook dat men over een heuse “patat-frietgrens” spreekt? Meer daarover op Wikipedia.

In Belgisch Vlaanderen worden frietjes typisch gegeten met mayonaise. In Frans-Vlaanderen daarentegen zie je dikwijls dat frietjes worden gegeten met azijn (jawel) ofwel met bijvoorbeeld Maroilles-kaas. Dit laatste is trouwens één van de klassiekers van sterrenzaak “l’Auberge du Vert Mont” (net over “de schreve” in Boeschepe).

Alleen al rond de “friet” is een heuse miljardenindustrie ontstaan. Er zijn diverse aardappelboeren die furore maken met de productie van ingevroren frietjes. Wereldwijd worden jaarlijks meer dan 3 miljard kilogram Belgische frietjes opgegeten. Als voorbeeld kunnen we hier het Vlaamse Clarebout nemen. Deze hebben diverse vestigingen: Nieuwkerke (Heuvelland) & Waasten (Warneton). Onlangs werd er nog een heel nieuwe vestiging geopend in de haven van Duinkerke. Deze alleen al geeft werk aan meer dan 400 personen. Andere grote spelers op deze markt zijn Agristo, Lutosa, Aviko, Ecofrost, enzovoort.

Nog een laatste weetje: weet je eigenlijk wel hoe goedkoop aardappelen wel zijn? Anno 2025 krijgt de aardappelboer typisch 75€ per ton. Je leest het goed: dit is amper 7,5 eurocent per kg! Alles hangt van het moment en de soort uiteraard: het ligt tussen minimum 45 en maximum 175 €/ton. In de winkel betaal je makkelijk tussen de 1,80 à 5 €/kg, d.w.z. 24 à 66 x de inkoopprijs. Als je een bakje friet in een frietkot koopt, is het aandeel van de aardappel in de totale kostprijs maximaal 10%. Of anders gezegd: als de aardappelprijs met bijv. 20% zou stijgen, dan zou een pakje friet eigenlijk maar met 20 / 10 = 2% mogen stijgen aangezien de prijs van de aardappel zelf maar maximaal voor 10% een rol speelt… 😉

Tip: bezoek eens zo’n “frietfabriek”: heel interessant om te zien wat er allemaal met de aardappelen gebeurt vooraleer je de frietjes op je bord krijgt. Zelf bezochten we al eens de Clarebout vestiging in Nieuwkerke. Contacteer hen via het contactformulier. Misschien wordt je bezoek wel afgesloten met een lekker pakje friet. 😉

Aanduiding van de locatie van Frituur “De Bosrand” op de kaart van Top.Vlaanderen.
Aanduiding van de locatie van Frituur “Bossuwé” op de kaart van Top.Vlaanderen.
Aanduiding van de locatie van Frituur “Hazegras” op de kaart van Top.Vlaanderen.
Aanduiding van de locatie van “Friterie esquelbecquoise” op de kaart van Top.Vlaanderen.
Wikipedia pagina over de aardappel: Nederlandstalig – Franstalig – Engelstalig
Wikipedia pagina over de friet: Nederlandstalig – Franstalig – Engelstalig
Hoe de beste frieten bakken ? De 5 friettips van VRT kok Jeroen Meus.
Reportage van TF1 over de frietindustrie in Noord-Frankrijk