Het maken van een sferische 360° foto

Op deze webpagina leggen we uit hoe het maken van een sferische 360° foto tot stand komt. Het principe is eenvoudig, de uitvoering is het wat minder.

Wat is een panoramafoto ?

Laten we eerst beginnen met een gewone panoramafoto: in principe kun je met één gewone foto via een breedhoeklens ook al een mooi panorama vastleggen. Klik op de knop en ze is klaar. Moeilijker wordt het wanneer je met je lens niet in één keer meer het landschap kan vastleggen: je moet dan je toevlucht nemen tot het nemen van meerdere opnames en deze aan elkaar zetten. We noemen dit aan elkaar zetten “stitchen” (de Engelstalige term die eigenlijk “hechten” betekent). Dit samenbrengen gebeurt door speciaal daartoe ontworpen software. Op de hedendaagse GSMs is het nu ook mogelijk om een filmpje te maken van de scene die je wilt opnemen en de camera maakt dan zelf een panorama. Eenvoudig.

Wat is een 360° panorama ?

Bij een 360° panorama neem je alles rond om U vast in één plat vlak. Dit wil zeggen: U blijft staan en beweegt Uw camera evenwijdig met de horizon en maakt diverse deelopnames. De diverse foto’s hebben allemaal een zekere overlapping nodig zodanig dat de speciale software referentiepunten heeft om de foto’s naadloos aan elkaar te zetten. In theorie is dit allemaal geen probleem, ware het niet dat lenzen niet perfect zijn en de foto’s die er worden mee gemaakt ook niet. Meestal zijn de hoeken van een foto minder belicht dan het centrum er van. Wanneer je 2 zo’n foto’s aan elkaar worden gezet om zo een breder panoramabeeld te bekomen, dan zul je een “naad” opmerken doordat op die plaats het beeld wat donkerder zal zijn. De betere software zal wel dit lichtverlies aan de zijkanten van de foto proberen te compenseren waardoor het eindresultaat toch in meer of mindere mate genietbaar is. Bij een 360° panoramisch beeld zul je één volledige omwenteling rond je as maken: U zal dan alles hebben opgenomen wat zich aan de horizon rondom U heeft afgespeeld. Op de uiteindelijke foto, het panorama, zal U echter niet kunnen zien wat er zich aan Uw voeten of boven Uw hoofd zich heeft afgespeeld want… dit hebt U niet opgenomen.

Wat is een sferische 360° foto ?

Bij een sferische 360° foto neem je foto’s vanuit een vast punt (dat blijft dus hetzelfde zoals bij een 360° foto) en dit in alle mogelijke richtingen: dus ook naar boven en naar onder toe. We nemen de foto’s met behulp van een speciaal fotostatief. Speciaal in die zin dat de kop van het statief toelaat om de camera over exact een aantal graden te verplaatsen (zowel in horizontale als in verticale stand). Met behulp van zeer geavanceerde software worden al die beelden samengebracht tot één digitaal model: een sferische 360° foto.

Voorbeeld van een sferische 360° foto

Met een gewoon scherm kun je niet “zomaar” kijken naar een sferische 360° foto: U zal aan Uw computer moeten zeggen in welke richting U wil kijken en met welke kijkhoek. Meestal kun je met pijltjes op je toetsenbord aanduiden in welke richting U de foto wil bekijken en met je muiswieltje hoeveel je wil in- of uitzoomen. Bekijk even het voorbeeld van de sferische 360° foto die we opnamen in deze mooie kerk in Koksijde, België. Probeer alvast even het veranderen van richting en beeldhoek uit.

Tip: Het mooiste beeld bekomt U wanneer U beeldvullend werkt op een groot scherm.

Speciaal statief om een sferische 360° foto te maken

Om tot dit resultaat te komen werd dus een fototoestel op een speciaal fotostatief geplaatst. Vervolgens werd in 72 mogelijke richtingen opnames gemaakt. Het aantal opnames die men moet maken hangt uiteraard af van welke lens men gebruikt: zoomt men sterk in (met een telelens bijvoorbeeld), dan zal men mogelijks honderden opnames moeten maken om in alle richtingen alles te hebben vastgelegd. Gebruikt men, zoals wij meestal doen, een 35 mm breedhoeklens, dan kunnen 72 opnames volstaan. Elk van de opnames heeft dan voldoende overlapping met minstens een aantal buuropnames. Die overlapping is nodig omdat de software punten in de scene moet herkennen: punten die dan in minstens 2 foto’s voorkomen en waardoor deze aan elkaar kunnen worden gelinkt.

Het statief is ook in die mate speciaal dat die het mogelijk maakt om de camera met lens ietwat verschoven ten opzichte van de middelloodlijn van het statief te monteren. Doordat we met de camera/lens ronddraaien is het absoluut noodzakelijk dat we draaien door het optische middelpunt van de lens, niet van de camerabody. Door de lens, en niet de camera, perfect boven het draaipunt van het statief te plaatsen vermijden we zogeheten parallax fouten.

Op onderstaande 2 foto’s zie je de speciale montering in actie. Je zal merken dat het middelpunt van de lens (niet de camera!) steeds netjes boven het draaipunt van het statief blijft staan, en dit ongeacht de richting waarin men fotografeert.

Wat is een HDR sferische 360° foto ?

Wil men aan HDR-fotografie doen dan zal men voor elk van die richtingen meerdere opnames moeten maken. HDR staat voor “High Dynamic Range”. Hierbij bekomt men foto’s die beter de donkere en heldere onderdelen van een foto weergeven. Meestal zal men daarom 3 (of soms 5) foto’s van eenzelfde scene (richting) maken: één foto die wat onderbelicht is, een die correct belicht is en één die overbelicht is. Deze opnames worden per richting al verwerkt tot één nieuwe HDR opname. En het zijn die 72 HDR foto’s die dan nog eens worden samengebracht tot één sferische 360° foto.

Een sferische 360° foto vraagt veel van een computer

Eventjes aanstippen dat het maken van een sferische 360°, zeker als het een HR (hoge-resolutie) en HDR betreft, bijzonder veel rekenkracht en opslagcapaciteit vergt. Laten we samen eventjes het rekenwerk doen:
– één beeldje neemt gemakkelijk 40 à 50 MB in beslag
– per richting worden 3 beelden opgenomen: dus 3 x 45 MB = 135 MB
– er wordt in 72 verschillende richtingen gefotografeerd: dus 72 x 135 MB = 9,720 GB aan schijfruimte, afgerond 10 GB.
In principe zal het echter nog veel meer zijn, maar de technische “details” besparen we U.
Het beeld dat wordt bekomen kan in dit geval bestaan uit 48914 x 24457 = 1.196.289.698, zeg maar één miljard beeldpunten.
Weet dat wanneer je zelfs een 4K beeldscherm hebt, die ongeveer maar 8.294.400 beeldpunten in één keer kan tonen. Onze sferische foto bevat dus 144 keer meer informatie dan wat één 4K beeldscherm maximaal kan tonen. Vandaar dat je steeds moet zeggen in welke richting je de foto wil bekijken en met welke kijkhoek: je krijgt dan steeds één, min of meer klein, stukje van het grote panorama te zien.

Gebruikte hulpmiddelen voor het maken van een sferische 360° foto

Opnames gebeuren met een professionele camera. Tegenwoordig is dit een Canon EOS R5 (45 megapixel).
We gebruiken hierbij een van Canon’s scherpste lenzen ooit: een 35 mm L lens (met EF-RF adapter).
Wij werken met een gespecialiseerd statiefkop van Nodal Ninja: de Nodal Ninja 6 Panoramic Head With RD10 Advanced Rotator.
Wij gebruiken een van dé referenties op het gebied van 360° samenstellingssoftware nl. de PRO versie van van PTGui.
Het bekomen 360° model ondergaat nog een laatste eindbewerking in Adobe Photoshop Creative Suite.
Uiteindelijk wordt het eindresultaat opgeslagen op de servers van 360cities.net . Zij sturen resultaten door naar Google Earth en verstrekken licenties.

Besluit in verband met sferische 360° fotografie

Het maken van een sferische 360° foto vergt veel voorbereidingswerk én doorzettingsvermogen. Je hebt er de nodige hulpmiddelen (hard- en software) voor nodig wat maakt dat het geheel niet echt goedkoop te noemen is. Maar het resultaat is dan ook letterlijk indruk -wekkend!